Skip to main content

संघीयता , मधेश , समाजवाद र प्रदीप जी

 संघीयता , मधेश , समाजवाद र प्रदीप जी

1.पहिचानको यथार्थता र त्यस संग जोडिएको द्वन्द  

मधेशको उत्थानका लागि सद्भावना को आन्दोलन लाई मूत्र्तरुपमा अगाडी बढाउनमा स्वर्गीय प्रदीप गिरी को महत्वपूणर््ा भूमिका रहेको थियो । वहाँ मलाई पटक पटक भन्नु भएको थियो कि निर्वासन मा गजेन्द्र नारायण सिंह दरभंगामा एउटा कोठा लिएर  बस्दा मधेशको र मधेशी को दोस्त्रो दर्जाको नागरिक भएको अवस्था बारे चिंतित रही  कुरा गर्दा वहाँ ले मात्र कुरा नगरी ठोस रुपमा संगठन प्रारम्भ गरी अगाडी बढ्न सल्लाह दिनु भएको थियो । अनि गजेन्द्र बाबुले १९८५ मा सद्भावना परिषदको गठन गरी मधेश आन्दोलनको प्रारम्भ गर्नु भएको थियो । प्रदीप जीको निधन भए पश्चात् उपेन्द्र यादवले पनि लेख लेखि जन समक्ष राखी सक्नु भएको छ दोस्त्रो पटकको मधेश आन्दोलनको निर्माण र संरक्षणमा वहाँको कतिको महत्वपूर्णृ भूमिका रहेको थियो । २०७२को संविधानको जारी हुन्दा मधेश र मधेशी प्रति उक्त संविधान ले न्याय न गरेको भनी संविधानमा हस्ताक्षर नगरी संविधान सभा बाट बाहिर निस्कनु भएको थियो । २०७४ को संसदीय चुनावमा भाग लिन का लागि मैथिली भाषमा आफुले जारी गरेको भिडियोमा संघीयता किन आवश्यक रहेको र संघीयता ले गर्दा काठमांडुको एकात्मक केन्द्रीकृत शासन बाट मधेशका मधेशका शोषित पीडित जनताले कसरी राहत पाएका छन, उल्लेख गर्नु भएको छ । समाजवाद भनेको किसानका लागि के हुनु पर्छ उक्त भिडियो संदेशमार्फत बुझाउने क्रममा जुट वा सनको बोरा किसानले बनाउंदा त्यसमा किसान को श्रम मात्र लाग्ने गरेको तर जुटको मुल्य निर्धारण गर्ने अधिकार किसानमा न रहे को अवस्थाको उल्ल्ेख गर्नु भएको छ । मधेशका किसानहरु मा व्याप्त गरीबी , अभाव र शक्तिहीनताको कारण किसानले आफ्नो उत्पादनको उचित मूल्यको निर्धारण गर्न न सक्ने एउटा मुख्यकारणको रुपमा वहाँले उद्धेत गर्नु भएको छ । आज पनि यथार्थ यहीहो कि किसानले उचित मूल्यमा मल खाद र कृषि सामग्रीको अरीद बिक्री गर्न सकेका छैनन र किसान हरेक प्रकारको अभावले ग्रस्त छन । संघीयतामा  किसानका लागि समाजवाद भनेको किसानले आफे उत्पादनको मूल्य निर्धारित गर्ने अधिकार हुनु पर्छ, उक्त भिडियोमा प्रदीप जीले  संकेतमात्र गर्नु भएको छ । 

वहाँ मधेश र मधेशी प्रति गहिरो संवेदना मात्र राख्नु हुन्थिए न, समय समयमा खुलेर अभिव्यक्ति पनि दिनु हुन्थियो र अडान पनि लिनु हुन्थियो । मधेशको पक्षमा उनको अडानको उदाहरण २०७२ सालको संविधानमा वहाँले हस्ताक्षर न गरेको  हो । वहाँ प्रष्ट हुनु हुन्थियो , २०७२को संविधान ले मधेश र मधेशी प्रति न्याय गर्न सकेको छैन ।२०७२को  निर्वाचनमा कांग्रेस मधेशमा पराजित भई रहेको बेलामा केही अन्यका साथ मा. प्रदीप गिरी जित्न सक्नुको एउटा प्रमुख कारण २०७२ साल को संविधान प्रतिको वहाँको अडान पनिहो । 

देशको नजरमा वहाँ पहाडी मूलको हुनु हुन्थियो तर वहाँमा पहाडी र मधेशी दुबै मूलका हुनु हुन्थियो ।वहाँको बुवा स्वर्गीय मित्रलाल गिरी खोटांग बाट तल झर्नु भएको थियो भने वहाँ का आमा पुण्यप्रभा गिरी मधेशी मूलको हुनु  हुन्थियो र जनकपुरको महुआमा वहाँको घर थियो। स्वर्गीय पुण्यप्रभा गिरी मित्रलाल गिरी जीको दोस्त्रो श्रीमति हुनु हुन्थियो । पहिलो श्रीमतिको देहान्त पछि आमा पुण्य प्रभा गिरी संग वहाँका विवाह भएको थियो । वहाँले आफनो जीवनमा पनि पहाडी र मधेशीबीचको द्वन्द बुझनु भएको थियो । भन्नु हुन्थियो म काठमडौ मा हुंदा र मधेशको कुरा गर्दा मलाई त्यहाँ मधेशिया  भनी दिन्छन र सिरहाको बस्तीपुर र लहानमा मलाई पहाडियानै भन्छन । हुंदा हुंदा २०७२को संविधान ले त गिरी हरुलाई खस को श्रेणीमा राखी दिएको छ ।पहिचानको यो द्वन्द उनको अन्तरमा थियो र यस्को पीडा पनि वहाँले बुझ्नु भएको थियो । 



Comments

Popular posts from this blog

सुगौली संधि और तराई के मूलबासिंदा

 सुगौली संधि और तराई के मूलबासिंदा सुगौली संधि फिर से चर्चा में है । वत्र्तमान प्रधानमंत्री ओली ने नेपाल के नये नक्शे के मुद्दे को फिर से उठाते हुए १८१६ की सुगौली संधि का एक बार फिर से जिक्र किया है ।  लेकिन इस बारे बोल  सिर्फ प्रधानमंत्री रहे है। इस संधि से सरोकार रखने वाले और भी हैं लेकिन सब मौन हैं । इतिहास की कोई भी बडी घटना बहुताेंं के सरोकार का विषय होता है लेकिन घटना के बाद इतिहास का लेखन जिस प्रकार से होता है, वह बहुत सारी बातों कोे ओझल में धकेल देता है और और बहुत सारे सरोकारं  धीरे धीरे विस्मृति के आवरण में आच्छादित हो जाते है । नेपाल के इतिहास में सुगौली संधि की घटना भी एक ऐसी ही घटना है ।  वत्र्तमान प्रधानमंत्री ओली सुगौली संधि का जिक्र तो कर रहे हैं लेकिन सरकार से यदि कोई संधि की प्रति मांगे तो जबाब मिलता है कि संधि का दस्तावेज  लापता है । संसद को भी सरकार की तरफ से यही जबाब दिया जाता है । यह एक अजीबोगरीब अवस्था है।  जिस संधि के आधार पर सरकार ने नेपाल का नया नक्शा संसद से पारित करा लिया है , उस सधि  के लापता होने की बात कहाँ तक सच है, ...

नेपाल में मधेशी दलों के एकीकरण का विषय

(अद्र्ध प्रजातंत्र के लिए संवैधानिक विकास को अवरुद्ध करने का दूसरा आसान तरीका दलो में अस्थिरता और टुट फुट बनाए रखना है । शासक वर्ग यह  बखूबी समझता है कि दलीय राजनीति में दलों को नियंत्रित रखने या आवश्यकता पडने पर  उनके माध्यम से राजनीतिक अस्थिरता का माहौल बनाए रखने के लिए राजनीतिक दल सम्बन्धी कानून और निर्वाचन आयोग जैसी संस्थाओं पर नियन्त्रण कितना आवश्यक हैं । आज देश में  राजनीतिक अस्थिरता का दोषी ं संसदीय पद्धति को  ठहराया जा रहा है । अस्थिरता खत्म करने के लिए राष्ट्रपतिय पद्धति को बहाल करने की बातें हो रहीं हैं लेकिन अस्थिरता के प्रमुख कारक तत्व राजनीतक दल एवं निर्वाचन आयोग सम्बन्धी कानून के तरफ कि का ध्यान नही जा रहा है। यह निश्चित है कि संसदीय पद्धति के स्थान पर राष्ट्रपतिय अथवा मिश्रित पद्धति की बहाली होने पर गणतांत्रिक नेपाल में एक तरफ फिर से अद्र्ध लोकतांत्रिक व्यवस्था की स्थापना होगी तो दूसरी तरफ दल एवं निर्वाचन सम्बन्धी हाल ही के कानूनों की निरन्तरता रहने पर राजनीतिक दलों में टूट फूट का क्रम भी जारी रहेगा । तब भी  मधेशवादी लगायत अन्य रा...

Is the Labor Minister Belbase the only Guilty Person?

Is Former Minister Belbase the Only Guilty Person ? The Minister for Labor and Employment Mr Kumar Belbase has tendered  his resignation in the wake of news made public of him asking for bribe money for himself and the secretary for getting new manpower companies registered.  In March this year, I was asked to resign by the PM because, as he told me, he was under tremendous pressure over the issue of  my decision to transfer the DG Purna Chandra  Bhattarai of Foreign Employment Department to the Ministry  of Labour and Transport Management. I declined to resign because  it was under my jurisdiction to transfer the DG to the ministry for 3 months. I had replied to him that  I had transferred the DG  to pursue PM's  agenda of good governance. I had earlier briefed him  that  the DG was resisting reform initiatives and I had found his role in promoting and covering human trafficking. Three days ago, I had handed over some ...